به گزارش استیناف– امین رحیمی: فقط نام اصلی‌اش، «سیدمحمد حسین بهجت تبریزی» را ممکن است بعضی‌ها ندانند وگرنه شهریار را که اغلب ایرانی‌ها می‌شناسند و درباره‌اش کم یا زیاد می‌دانند. وضعیت ترک‌زبانان نسبت به شهریار چگونه است؟ شهریار شاعر اصلی است برای بسیاری از ترک‌زبانان و برای بسیاری اصلا غیر از او شاعری نیست؛ خیلی‌هایشان جز از شهریار یک بیت هم از اشعار شاعر دیگری حفظ نیستند. حق هم دارند؛ یک شعر دارد که انگار در زبان ترکی شعر را شروع کرده و تمام کرده و اگر همان یک شعر باشد، دیگر چیزی کم نیست و اگر همان یک شعر نباشد، دیگر اصلا شعری نیست؛ «حیدر بابایه سلام» که یعنی به حیدربابا سلام.

حیدر بابا کوهی است در مجاورت روستای خشکناب که روستای اجدادی شهریار است. برای ترک‌زبانان، شعری است بلند که هر کسی هر بار می‌شنود، گریه خواهد کرد حتما یک جایی از شعر؛ اینجا نشد آنجا. مگر آنکه کم‌سال باشد وگرنه هر کسی زندگی را شناخته باشد و رسم زندگی را دیده باشد، شکی نیست که با شنیدنش گریه می‌کند یا بعدا می‌رود یک خلوتی پیدا می‌کند و گریه می‌کند. ترک‌زبان‌ها می‌دانند ماجرا چیست و چه معنی‌ها هست در این شعر و می‌دانند چرا گریه‌شان می‌گیرد.

فارسی‌زبان‌ها نسبت به شهریار چه وضعیتی دارند؟ آنها هم حق دارند و خیلی‌هایشان او را سراینده بهترین شعر زبان فارسی می‌دانند؛ «همای رحمت». به این خوبی و به این زیبایی از نظر معنی و عمق ارادت شعر نداریم در زبان فارسی. به همین دلیل و به‌خاطر همه آنچه که شهریار به شعر و ادب فارسی افزود، روز درگذشت وی شده است «روز شعر و ادب فارسی».

یک بیت شعر نامشهور

در این ماجرای ترک‌زبان و فارسی‌زبان یک تناقضی هم هست حتما در ذهن برخی‌ها. و این تناقض را بعضی‌ها خیلی پررنگ کرده‌اند و کار بیخ پیدا کرده! چه کسانی؟ طرفداران «پان‌تُرکیسم» که نهضتی سیاسی و ایدئولوژیک است و بیش‌ از ۱۲۰ سال است اتحاد ترک‌‌تباران ایران و کشورهای آذربایجان و ترکیه و باقی ترک‌زبانان پراکنده در آسیای مرکزی و خاورمیانه و حتی سرزمین‌های دوردست را در قالب یک ملت و یک کشور مستقل آرزو دارد. نهضتی است که به نوعی برتری‌جویی نژادی معتقد است و این حرف‌ها. چهره‌های برجسته هم دارد و البته شهریار هم می‌توانست برایشان چهره‌ای خیلی خیلی برجسته‌تر باشد. شهریار چه کرد؟ خوب جوابشان را داد! در مقابل «آمدی جانم به قربانت ولی حالا چرا» که میان ایرانیان معاصر مشهورتر از مشهور است، این هم یک بیت شعر نامشهور از شهریار در جواب آنها که خواب ناخوش می‌بینند برای ایران:
تُرکی ما بس عزیز است و زبان مادری
لیک اگر «ایران» نگوید لال بادا این زبان

و اگر همین یک بیت را دوست داشتید این هم یک شعر دیگر استاد شهریار درباره آذربایجان:

تو همایون مهدِ زردشتی و فرزندانِ تو
پورِ ایران‌اند و پاک‌آیین نژادِ آریان
اختلافِ لهجه ملیت نزاید بهرِ کس
ملتی با یک زبان، کمتر به یاد آرد زمان
گر بدین منطق تو را گفتند ایرانی نه‌ای
صبح را خوانند شام و آسمان را ریسمان
مادرِ ایران ندارد چون تو فرزندی دلیر
روزِ سختی چشمِ امید از تو دارد همچنان
بی‌کس است ایران، به حرفِ ناکسان از ره مرو
جان به قربانِ تو ای جانانه آذربایجان